การเขียนโปรแกรมด้วย Casio fx-5800P ตอนที่ 3 - เงื่อนไขและคำสั่งกระโดดข้ามการทำงาน

เงื่อนไขและคำสั่งกระโดดข้ามเป็นสิ่งที่จำเป็นในการเขียนโปรแกรม โดยเฉพาะโปรแกรมที่มีขนาดใหญ่และมีความซับซ้อน คำสั่งเงื่อนไขและคำสั่งกระโดดข้ามจะช่วยแก้ปัญหาการทำงานแบบมีเงื่อนไข ลดการทำงานที่ซ้ำซ้อนทำให้โปรแกรมกระชับและเป็นระเบียบมากขึ้นด้วย




คำสั่งกระโดด Goto - Lbl
โดยปกติการทำงานของโปรแกรมจะกระทำตามคำสั่งแบบเรียงบรรทัด คือเริ่มจากบรรทัดที่ 1 ไป 2, 3, 4, ..... จนบรรทัดสุดท้าย แต่คำสั่ง Goto - Lbl คือคำสั่งที่ใช้ในการกระโดดข้ามการทำงานไปยังที่หมายปลายทางที่ได้กำหนดเอาไว้ก่อนแล้ว การกำหนดที่หมายทำได้โดยใช้คำสั่ง Lbl(ป้ายชื่อ Label) ตามด้วยตัวเลขจำนวนเต็ม 1-9 หรือตัวอักษร A-Z ซึ่งแต่ละที่หมายจะต้องมีชื่อที่ไม่ซ้ำกัน ส่วนคำสั่งกระโดดข้ามจะใช้คำสั่ง Goto ตามด้วยตัวเลขหรือตัวอักษรที่ได้ระบุไว้ที่หลังคำสั่ง Lbl สรุปง่ายๆ Lbl ก็เหมือนกับเลขที่บ้าน ส่วนคำสั่ง Goto ก็คือคำสั่งว่าจะไห้ไปบ้านเลขที่อะไร อาจจะอธิบายยาวไปซักหน่อยแต่คำสั่งไม่ได้มีอะไรซับซ้อน ลองมาดูตัวอย่างโดยแก้ไขโปรแกรมคำนวณพื้นที่สี่เหลี่ยมในบทความตอนที่แล้วให้เป็นดังนี้

// ตัวอย่างโปรแกรม
Lbl 0↵          // ระบุตำแหน่งที่ 0
"WIDTH"?W↵
"LENGTH"?L↵
WxL→A↵
"AREA =":A◢
Goto 0↵          // กระโดดไปตำแหน่งที่ 0

จากตัวอย่างจะเห็นว่าเราได้เพิ่ม Lbl 0 เข้าไปในบรรทัดแรกเพื่อระบุป้ายชื่อตำแหน่งที่ 0 เพื่อให้คำสั่ง Goto รู้ว่าตำแหน่ง 0 เริ่มจากบรรทัดนี้ แล้วในบรรทัดสุดท้าย Goto 0 เพื่อให้กระโดดหรือย้อนกลับไปทำงานในตำแหน่ง 0 อีก โปรแกรมนี้จึงเป็นการคำนวณพื้นที่สี่เหลี่ยมแบบไม่รู้จบจนกว่าจะมีคำสั่งปิดการทำงานโปรแกรม(กดปุ่ม AC)


คำสั่งเงื่อนไข Condition
ก่อนจะรู้จักคำสั่งเงื่อนไข เราจะต้องทำความรู้จักกับการเปรียบเทียบซะก่อน การเปรียบเทียบคือเทียบค่าอย่างน้อยสองค่าว่าเป็นไปตามเงื่อนไขหรือไม่โดยจะใช้ตัวดำเนินการเปรียบเทียบคั่นระหว่างค่าทั้งสองค่านั้น

ตัวดำเนินการเปรียบเทียบ(Relational Operators)
ตัวดำเนินการเปรียบเทียบ คือสัญลักษณ์ที่ใช้เปรียบเทียบค่าสองค่าว่าเป็นจริงตามเงื่อนไขหรือไม่ หลังจากที่มีการเปรียบเทียบโปรแกรมจะคืนค่าเป็นค่า จริง(true) หรือ เท็จ(false) เท่านั้น ซึ่งตัวเปรียบเทียบมีดังนี้

    =    เท่ากับ เช่น A=B (ค่าของ A เท่ากับค่าของ B ใช่หรือไม่)
     ≠    ไม่เท่ากับ เช่น A≠B (ค่าของ A ไม่เท่ากับค่าของ B ใช่หรือไม่)
    >    มากกว่า เช่น A>B (ค่าของ A มากกว่าค่าของ B ใช่หรือไม่) 
     ≧    มากกว่าหรือเท่ากับ เช่น A≧B (ค่าของ A มากกว่าหรือเท่ากับค่าของ B ใช่หรือไม่)
    <    น้อยกว่า เช่น A<B (ค่าของ A น้อยกว่าค่าของ B ใช่หรือไม่)
    ≦    น้อยกว่าหรือเท่ากับ  เช่น A≦B (ค่าของ A น้อยกว่าหรือเท่ากับค่าของ B ใช่หรือไม่)

ตัวดำเนินการเชื่อมเงื่อนไขหรือตรรกะ
ใช้ในการเชื่อมเงื่อนไขตั้งแต่สองเงื่อนไขขึ้นไปเพื่อแก้ปัญหาการเขียนโปรแกรมที่มีเงื่อนไขซับซ้อนยิ่งขึ้น มีตัวเชื่อมที่ใช้อยู่ด้วยกัน 3 ตัว คือ And, Or และ Not

    And    และ ใช้เชื่อมการเปรียบเทียบเงื่อนไขตั้งแต่สองเงื่อนไขขึ้นไปและจะมีค่าเป็นจริงก็ต่อเมื่อเขื่อนไขทั้งหมดที่ถูกเชื่อมเป็นจริงทุกเงื่อนไข
    Or      หรือ ใช้เชื่อมเงื่อนไขเช่นเดียวกันกับ And แต่จะมีค่าเป็นเท็จก็ต่อเมื่อเขื่อนไขทั้งหมดที่ถูกเชื่อมเป็นเท็จทุกเงื่อนไข
    Not     นิเสธ หรือคำสั่งกลับค่า จริงให้เป็นเท็จ เท็จให้เป็นจริง

ตัวอย่างการใช้คำสั่ง ให้ X = 5, Y = 9 และ Z = 14

X<7 And Y>Z    เงื่อนไขแรก X<7 เป็นจริงเนื่องจาก X=5, เงื่อนไขที่สอง Y>Z เป็นเท็จเนื่องจาก 9 ไม่ได้มากกว่า 14 และเมื่อเชื่อมสองเงื่อนไขด้วย And คำสั่งเปรียบเทียบชุดนี้จึงเป็นเท็จเนื่องจาก จริง(A) และ(And) เท็จ(B) เป็นเท็จตามตารางด้านบน

Y>X Or Y>Z      เงื่อนไขแรก Y>X เป็นจริงเนื่องจาก 9>5, เงื่อนไขที่สอง Y>Z เป็นเท็จ และเมื่อเชื่อมสองเงื่อนไขด้วย Or คำสั่งเปรียบเทียบชุดนี้จึงเป็นจริงเนื่องจาก จริง(A) หรือ(Or) เท็จ(B) เป็นจริงตามตารางด้านบน

Not(Y>X Or Y>Z)    เงื่อนไขนี้เป็นเท็จ เนื่องจากเงื่อนไขย่อยที่อยู่ในวงเล็บมีค่าเป็นจริง(A=true) แต่เมื่อถูกกระทำด้วยเครื่องหมายนิเสธ(Not กลับค่าของ A) เงื่อนไขนี้จึงเป็นเท็จ


เมื่อได้ทำความรู้จักกับตัวดำเนินการเปรียบเทียบและตัวเชื่อมคำสั่งเปรียบเทียบแล้วทีนี้เราก็จะมาดูคำสั่งเงื่อนไขที่เราจะใช้กัน คำสั่งเงื่อนไขมีหลายคำสั่งให้เลือกใช้ แต่ในบทความนี้จะขออธิบายเพียงคำสั่งเงื่อนไขเดียวคือคำสั่ง If - Then (- Else) - IfEnd ซึ่งส่วนตัวผู้เขียนคิดว่าจำคำสั่งเงื่อนไขนี้คำสั่งเดียวก็สามารถเขียนครอบคลุมหรือใช้แทนได้ทุกคำสั่งเงื่อนไขแล้ว และยังง่ายต่อการจำอีกด้วย

คำสั่ง If - Then (- Else) - IfEnd

มีรูปแบบการใช้คำสั่งอยู่สองรูปแบบ ดังนี้

รูปแบบแรก

                If เงื่อนไข :Then คำสั่ง1,... :IfEnd

คำสั่งขึ้นต้นด้วย If(ถ้า) ตามด้วยเงื่อนไขที่ระบุ 

• ถ้าเป็นจริง จะทำตาม คำสั่ง1 ที่อยู่หลังคำสั่ง Then(แล้ว) ที่หลัง Then อาจมีหลายคำสั่งเขียนต่อๆ กันได้โดยใช้เครื่องหมาย : คั่น เมื่อทำตามคำสั่งหลัง Then หมดแล้วก็จะกระโดดออกไปทำตามคำสั่งหลังคำสั่ง IfEnd ต่อไป(ถ้ามี) สำหรับคำสั่ง IfEnd เป็นเพียงคำสั่งที่ระบุว่าสิ้นสุดคำสั่ง If ที่ตรงนี้

• ถ้าเป็นเท็จ โปรแกรมก็จะกระโดดข้ามไปทำที่หลังคำสั่ง IfEnd ทันที(ถ้ามี) โดยไม่สนใจคำสั่งหลัง Then

// ตัวอย่างโปรแกรม
Lbl Z↵
?A↵
7→B↵
If A=B:Then "A=B=7":IfEnd↵
"A≠B"↵
Goto Z↵

// หน้าจอขณะรันโปรแกรม
A?          // ป้อนค่า 2(หรือค่าอื่นที่ไม่ใช่ 7)
A≠B
A?          // ป้อนค่า 7
A=B=7
A≠B
A?

จากตัวอย่างจะเห็นว่าถ้าเงื่อนไขเป็นจริง(A=B) โปรแกรมก็จะทำตามคำสั่งหลัง Then จนจบแล้วจึงออกไปทำตามคำสั่งหลัง IfEnd แต่ถ้าเงื่อนไขเป็นเท็จ โปรแกรมก็จะกระโดดไปทำงานหลังคำสั่ง IfEnd ทันที


รูปแบบที่สอง

                If เงื่อนไข :Then คำสั่ง1,... :Else คำสั่ง2,... :IfEnd

คำสั่งขึ้นต้นด้วย If(ถ้า) ตามด้วยเงื่อนไขที่ระบุ 

• ถ้าเป็นจริง จะทำตาม คำสั่ง1 ที่อยู่หลังคำสั่ง Then เมื่อทำตามคำสั่งหลัง Then หมดแล้วก็จะกระโดดออกไปทำตามคำสั่งหลังคำสั่ง IfEnd ต่อไป(ถ้ามี)

• ถ้าเป็นเท็จ จะทำตาม คำสั่ง2 ที่อยู่หลังคำสั่ง Else เมื่อทำตามคำสั่งหลัง Else หมดแล้วก็จะกระโดดออกไปทำตามคำสั่งหลังคำสั่ง IfEnd ต่อไป(ถ้ามี)

// ตัวอย่างโปรแกรม
Lbl Z↵
?A↵
7→B↵
If A=B:Then "A=B=7":Else "7≠A≠B":IfEnd↵
Goto Z↵

// หน้าจอขณะรันโปรแกรม
A?          // ป้อนค่าอื่นๆ ที่ไม่ใช่ 7
7≠A≠B
A?          // ป้อนค่า 7
A=B=7
A?

จากตัวอย่างจะเห็นว่าถ้าเงื่อนไขเป็นจริง(A=B) โปรแกรมก็จะทำตามคำสั่งหลัง Then จนจบแล้วจึงออกไปทำตามคำสั่งหลัง IfEnd แต่ถ้าเงื่อนไขเป็นเท็จ โปรแกรมก็จะข้ามไปทำงานหลังคำสั่ง Else จนจบแล้วจึงไปทำงานหลังคำสั่ง IfEnd


หลังจากที่ได้เรียนรู้คำสั่งเงื่อนไขและคำสั่งกระโดดข้ามการทำงานแล้วต่อไปเราลองมาสร้างตัวอย่างง่ายๆ เพื่อดูวิธีการทำงานของคำสั่งกัน

จากตัวอย่างในบทความตอนที่แล้วเราได้สร้างโปรแกรม "RECT AREA" เพื่อคำนวณพื้นที่สี่เหลี่ยม ในตอนนี้เราจะแก้ไขโปรแกรมเดิมให้สามารถคำนวณพื้นที่สามเหลี่ยมได้ด้วยในโปรแกรมเดียวกัน

ก่อนอื่นเรามาทำการแก้ไขชื่อโปรแกรมเพื่อให้สอดคล้องกับโปรแกรมใหม่ของเรากันโดยเราจะเปลี่ยนชื่อโปรแกรมจาก "RECT AREA" เป็น "AREA" คำเดียวเนื่องจากโปรแกรมไม่ได้คำนวณพื้นที่สี่เหลี่ยม(Rectangle)อย่างเดียวแล้ว การแก้ไขชื่อโปรแกรมทำดังนี้

การเปลี่ยนชื่อโปรแกรม
MODE --> 5 --> 3 --> เลื่อนลูกศรขึ้นลงเพื่อเลือกโปรแกรมที่ต้องการ --> (ปุ่ม)FUNCTION --> 2:Rename --> ทำการแก้ไขชื่อตามต้องการ --> EXE

หลังจากแก้ไขชื่อโปรแกรมเสร็จแล้วให้แก้ไขโปรแกรมดังนี้


// ตัวอย่างโปรแกรม


หมายเหตุ : ขออนุณาตเขียนคำสั่ง Lbl เยื้องมาข้างหน้าเล็กน้อยเพื่อให้โค้ดโปรแกรมอ่านง่ายขึ้นและต่อไปผู้เขียนจะเขียนแบบนี้ในทุกโปรแกรม


// หน้าจอขณะรันโปรแกรม

// หน้าจอเริ่มต้นเพื่อเลือกการคำนวณ
SELECT :
[1] RECT
[2] TRI?                        // ป้อน 1 เพื่อคำนวณพื้นที่สี่เหลี่ยม

// การทำงานในส่วนคำนวณพื้นที่สี่เหลี่ยม
WIDTH?                        // ป้อน 54.6 กดปุ่ม EXE
LENGTH?                        // ป้อน 35.2 กดปุ่ม EXE
AREA = 1921.92                        // แสดงผลลัพธ์ กดปุ่ม EXE

// กลับมาหน้าจอเริ่มต้นเพื่อเลือกการคำนวณ
SELECT :
[1] RECT
[2] TRI?                        // ป้อน 2 เพื่อคำนวณพื้นที่สามเหลี่ยม

// การทำงานในส่วนคำนวณพื้นที่สี่เหลี่ยม
SIDE A?                        // ป้อน 30 กดปุ่ม EXE
SIDE B?                        // ป้อน 40 กดปุ่ม EXE
SIDE C?                        // ป้อน 50 กดปุ่ม EXE
AREA = 600                        // แสดงผลลัพธ์ กดปุ่ม EXE

// กลับมาหน้าจอเริ่มต้นเพื่อเลือกการคำนวณ
SELECT :
[1] RECT
[2] TRI? 


ลองทำความเข้าใจกับตัวอย่างดูนะครับ ค่อยๆ ดูไปทีละบรรทัดและเมื่อทำความเข้าใจกับโปรแกรมนี้แล้วผู้เขียนเชื่อว่าผู้อ่านจะมีไอเดียในการเขียนโปรแกรมอื่นๆ ต่อไปได้ไม่ยาก หากใครมีข้อสงสัยเกี่ยวกับการเขียนโปรแกรม fx-5800P สามารถสอบถามเข้ามาได้ครับ ผู้เขียนยินดีตอบทุกคำถามเท่าที่จะตอบได้หรือมีข้อเสนอแนะอื่นๆ ก็ยินดีครับ